بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر مدل مراقبت مشارکتی بر رفتار تغذیه‌ای اعضای خانواده بیماران مبتلا به دیابت نوع دو

  زمینه و هدف: رعایت رژیم غذایی از ارکان مهم در مراقبت و پیشگیری از بروز دیابت نوع دو در افراد مستعد می‌باشد. در مداخلات آموزشی انجام شده در ایران، اعضای خانواده بیماران مبتلا به دیابت نوع دو کمتر در برنامه آموزشی شرکت داده می‌شوند. بنابراین هدف از مطالعه حاضر، تعیین تأثیر آموزش بر اساس مدل مراقبت مشارکتی بر رفتار تغذیه‌ای خانواده بیماران مبتلا به دیابت نوع دو بود.   مواد و روش‌ها: این پژوهش از نوع کارآزمایی بالینی تصادفی یک سوکور بود که در سال 1392 در مرکز آموزش دیابت تبریز انجام گرفت. نمونه پژوهش شامل 40 نفر از اعضای درجه اول خانواده بیماران (یک نفر از خانواده هر بیمار) مبتلا به دیابت نوع دو بود که به صورت تصادفی ساده به دو گروه مداخله (20 نفر) و کنترل (20 نفر) تقسیم شدند. برای سنجش رفتار تغذیه‌ای از پرسش‌نامه تعدیل شده سبک زندگی استفاده شد. ابتدا پیش‌آزمون از دو گروه اخذ و سپس آموزش مشارکتی برای گروه مداخله (شامل مراحل انگیزش، آماده‌سازی، درگیرسازی و ارزشیابی بود) به مدت 7 جلسه 1 ساعته برگزار شد. سه ماه پس از اتمام برنامه مشارکتی، پس‌آزمون از دو گروه اخذ گردید. داده‌ها با استفاده از آزمون‌های کای دو و تی مستقل در نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 13 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.   یافته‌ها: دو گروه آزمون و کنترل از نظر سن، جنس، سطح تحصیلات، شغل، وضعیت تأهل و وضعیت اقتصادی تفاوت آماری معنی‌داری با یکدیگر نداشتند. گروه آزمون بعد از مداخله آموزشی در قسمت‌های مربوط به مصرف فست‌فود (0/001 = P)، مصرف میوه (0/005= P) و سبزی  (0/004 = P)، کنسروها (0/003 = P)،  شیرینی  (0/001 = P)، روغن نباتی جامد (0/007 = P)، سوسیس و کالباس (0/005 = P)، روش معمول پخت غذا (0/003 = P) و خوردن شام سنگین و دیروقت (0/007 = P) عملکرد بهتری را نسبت به گروه کنترل گزارش نمودند.   نتیجه‌گیری: آموزش بر اساس مدل مراقبت مشارکتی سبب اصلاح سبک زندگی اعضای خانواده بیماران مبتلا به دیابت نوع دو در بسیاری از شاخص‌ها و رفتارهای تغذیه‌ای شده است. با توجه به نتایج پژوهش توصیه می‌شود از الگوی مراقبت مشارکتی جهت آموزش تغذیه‌ای اعضای خانواده بیماران مبتلا به دیابت نوع دو استفاده گردد.